Zaburzenia osobowości są jednymi z najczęściej występujących problemów psychicznych. Statystyki wskazują, że w trakcie życia od 10 do 13 procent populacji spełnia kryteria przynajmniej jednego z zaburzeń osobowości (Weissman, 1993).
W świetle definicji WHO (2000), zaburzenia osobowości to utrwalone wzorce zachowań i doznań wewnętrznych, które na tle społecznym stają się nieadekwatne. Jednostka prezentująca takie zaburzenia ma ograniczoną zdolność adaptacyjną, nie potrafi modyfikować swoich schematów myślowych, co prowadzi do znacznej frustracji i pogorszenia funkcjonowania w wielu dziedzinach życia. Kompendium DSM-5 (American Psychiatric Association, 2013) wytycza obszary problemowe takiej jednostki jako percepcja siebie i innych, ekspresja emocjonalna, interakcje społeczne oraz kontrola impulsów.
Diagnoza zaburzeń osobowości w wieku rozwojowym budzi wiele kontrowersji wśród ekspertów zdrowia psychicznego. Jeszcze niedawno panowało przekonanie, że takie zaburzenia można diagnozować tylko u osób, które skończyły co najmniej 18 lat (Lenkiewicz et al., 2015). To przekonanie wynikało z faktu, że osobowość w trakcie dorastania podlega ciągłym zmianom, a jej cechy stabilizują się dopiero około 30. roku życia (Caspi et al., 2005). Zauważano także, że niektóre objawy typowe dla zaburzeń rozwoju osobowości, takie jak impulsywność czy brak kontroli emocjonalnej, są normą w okresie adolescencji. Wynikało to między innymi ze zmian neurobiologicznych (Rice & Barone, 2000), które są intensywne w czasie dzieciństwa i młodzieży. Zwracano także uwagę na fakt, że mózg nastolatka jest pod silnym wpływem hormonów płciowych, co może wpływać na regulację nastroju (Blakemore & Choudhury, 2006).
Drugi ważny argument przeciwko diagnozowaniu zaburzeń osobowości u młodzieży dotyczy dużej zmienności objawów. Wynika to z procesów neurorozwojowych, ale także zależności stanu psychicznego młodej osoby od relacji rodzinnych i środowiskowych. Istotne są także zasady ekwipotencjalności i ekwifinalności, które sugerują, że podobny zestaw czynników biologicznych, społecznych i psychologicznych może prowadzić do różnych zaburzeń osobowości, a różne konfiguracje tych czynników mogą prowadzić do tych samych objawów u różnych dzieci.
Badacze podkreślają jednak, że diagnoza zaburzenia psychologicznego u młodych osób może mieć istotny wpływ na kształtowanie ich tożsamości (O’Connor et al., 2018). Wskazują także, że może być stygmatyzująca i zniechęcać do kontaktu z profesjonalistami zdrowia psychicznego (Elvins & Kaess, 2022). Z drugiej strony, Chanen i współpracownicy (Chanen et al., 2022) argumentują, że wczesna diagnoza może poprawić rokowanie, umożliwić szybkie wdrożenie terapii i uniknąć sytuacji, gdy pacjent otrzymuje wiele innych diagnoz, które nie wyjaśniają w pełni jego problemów (Cavelti et al., 2023).
Mimo tych kontrowersji, najnowsze badania wyraźnie wskazują, że zaburzenia osobowości występują u dzieci i młodzieży (Johnson et al., 2000). Szacuje się, że prevalencja tych zaburzeń w grupie młodzieżowej wynosi od 6 do 17 procent, co jest zbliżone do wartości dla populacji dorosłych (10-15 procent). Grilo i współpracownicy (Grilo et al., 1998) zwracają uwagę, że zaburzenia osobowości z klastra A i B według DSM są diagnozowane z podobną częstością u dorosłych i młodzieży. Badania wskazują, że często początek adolescencji jest okresem stabilizacji niektórych niekorzystnych cech osobowości.