Białko jest kluczowym elementem naszego codziennego jadłospisu. Swoją rolą w budowaniu mięśni, wzmacnianiu układu odpornościowego i byciu integralną częścią komórek naszego ciała, włosów i paznokci, ugruntowało swoją pozycję w świadomości społecznej. Trend na diety wysokobiałkowe zdobywa coraz więcej zwolenników. Czy jednak taki rodzaj odżywiania jest rzeczywiście bezpieczny? Jakie są potencjalne zagrożenia związane z nadmiernym spożyciem białka? Jak rozpoznać, kiedy spożywamy białka za dużo i jakie są symptomatyczne objawy tak zwanego przebiałkowania?
Zanim odpowiemy na te pytania, warto przyjrzeć się bliżej roli, jaką pełnią białka w naszej diecie. Białka to ogromnie skomplikowane związki wielkocząsteczkowe, zawierające w swoim składzie pierwiastki takie jak: węgiel, wodór, tlen i azot, ale mogą także zawierać siarkę, żelazo, miedź, jod, fosfor, cynk oraz mangan. Składają się one z α-L aminokwasów.
Aminokwasy klasyfikujemy na egzogenne (niezbędne), które nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć i muszą być dostarczane z pożywieniem, względnie/warunkowo niezbędne (względnie egzogenne), które są produkowane przez organizm, ale nie zawsze w wystarczających ilościach oraz endogenne (nie niezbędne), które mogą zostać wytworzone przez nasz organizm.
Białka są najistotniejszym elementem budującym żywe organizmy. W przypadku człowieka stanowią one około 20% masy naszego ciała. Pełnią bardzo wiele kluczowych funkcji w organizmie:
Są niezbędnym elementem budulcowym, tworzą struktury komórkowe, odpowiadają za wzrost i rozwój organizmu, dostarczają energię (1 g białka dostarcza ok. 4 kcal), pełnią funkcje ochronne (np. produkcja przeciwciał) i transportowe (transferrytyna przenosi żelazo, hemoglobina – tlen), uczestniczą w regulacji ciśnienia krwi, biorą udział w regulacji procesów metabolicznych, uczestniczą w procesach związanych z widzeniem, utrzymują stabilność środowiska wewnętrznego w procesie homeostazy oraz zapewniają normalne wartości dla pH, kwasowości i równowagi osmotycznej.
Dlatego też białka są nieodzownym składnikiem odżywczym, który musi znaleźć się w naszej codziennej diecie. Zarówno niedobór, jak i nadmiar tego składnika w jadłospisie, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.