Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, również określane mianem nerwicy natręctw, należą do grupy schorzeń oznaczonych charakterystycznym występowaniem nawracających, nieodpartych myśli – tzw. obsesji, a także kompulsji – działań, które pacjent czuje przymus wykonywać. Dla osób dotkniętych tymi zaburzeniami ich objawy są często źródłem znacznego cierpienia, ponieważ są zazwyczaj postrzegane jako uciążliwe lub bez sensu. Nieudane próby przeciwdziałania tym przymusom prowadzą do stanów napięcia, lęku czy niepokoju.
Obsessive-Compulsive Disorder (OCD), znane jako zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, zostały opisane po raz pierwszy w 1838 roku przez francuskiego psychiatrę Esquirola. Mimo to już w literaturze teologicznej XVI wieku można zaobserwować opisy zachowań odpowiadających kryteriom tych zaburzeń. Do lat 70. XX wieku nerwicę natręctw traktowano jako zespół obsesyjno-kompulsywny i leczono wyłącznie metodami psychoterapeutycznymi. Teraz, te zaburzenia są interpretowane nie tylko przez pryzmat teorii freudowskiej czy teorii uczenia się, ale również na podstawie wiedzy o funkcjonowaniu mózgu.
Nerwica obsesyjno-kompulsyjna, nazywana także zespołem natręctw, jest chorobą oznaczoną nawracającymi uporczywymi myślami (obsesje) i/lub stereotypowymi, przymusowymi czynnościami ruchowymi (kompulsje) wykonywanymi wielokrotnie. Pacjent doświadcza obsesyjnych myśli, impulsów i działań jako męczących i nieracjonalnych. Mimo oporu ze strony samego siebie, pacjent nie jest w stanie skutecznie powstrzymać tych myśli i działań, co prowadzi do lęku, depresji oraz zaburzeń odczuwania własnej tożsamości.
Przyczyny rozwoju tych zaburzeń są przedmiotem licznych badań naukowych. Przyjmuje się, że choroba ta rozwija się na skrzyżowaniu czynników genetycznych, biologicznych i środowiskowych. Chociaż nie zidentyfikowano jeszcze pojedynczego genu odpowiedzialnego za wystąpienie choroby, częste zachorowania w rodzinach sugerują znaczący wpływ genetyki. Niektóre teorie sugerują również wpływ hormonów androgennych na rozwój tych zaburzeń, co potwierdza częste występowanie pierwszych objawów w okresie dojrzewania.
W niektórych przypadkach zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mogą być związane z procesami autoimmunologicznymi, które rozpoczynają się po infekcji paciorkowcem. W takich sytuacjach układ odpornościowy atakuje własne komórki organizmu, myląc je z białkami produkowanymi przez bakterie. Ważne jest też zauważenie, że obsesje i kompulsje mogą pojawiać się jako objawy innych chorób psychicznych, takich jak depresja, schizofrenia czy anoreksja, a także po urazach lub infekcjach ośrodkowego układu nerwowego oraz jako skutki uboczne stosowania leków przeciwpsychotycznych. Nawet u osób zdrowych w okresach stresu mogą pojawić się pojedyncze natręctwa, które jednak ustępują samoistnie i nie świadczą o rozwoju żadnej patologii.